In 1986 werd Noeveren uitgeroepen tot gewaarborgd ‘intrinsiek beschermd dorpsgezicht’. Die eer heeft de wijk te danken aan haar historische en industrieel-archeologische erfgoedwaarde en kenmerkende industriële bebouwing.
Tot op de dag van vandaag zijn er nog steeds kleinschalige arbeiderswoningen en historische industriële constructies te vinden (zoals ringovens, schoorstenen, (droog)loodsen en machinehallen). Met de opmaak van een erfgoedbeheersplan ijvert het lokaal bestuur Boom in samenwerking met het agentschap Onroerend Erfgoed voor een goed behoud en beheer van dit beschermde dorpsgezicht.
Een erfgoedvisie voor de toekomst
Het Erfgoedbeheersplan Noeveren beschrijft de toekomstvisie over het beschermde erfgoed en dient als werkinstrument. Het eerste luik bevat naast historische informatie ook een inventarisatie van de kenmerken en de huidige toestand van het beschermd onroerend erfgoed.
Het tweede luik beschrijft de restauratie- en onderhoudswerkzaamheden voor de komende 24 jaar. Op die manier kan het document eigenaars helpen om het erfgoed verder zelf te beheren en zo een positieve impact te creëren voor dit beschermd dorpsgezicht.
Het uitgangspunt is om in Noeveren de identiteit en de uitstraling van de voormalige baksteenindustrie zoveel als mogelijk te (h)erkennen, te herstellen en te versterken; iets
waarop alle Bomenaars, en vooral de eigenaars en bewoners van Noeveren, fier kunnen zijn.
Het beheersplan omvat meer dan enkel de industriële archeologische en historische karakteristieken. Ook de versterking van de huidige woon- en leefkwaliteit van de inwoners en van het bestaande sociale weefsel van Noeveren krijgt een centrale plaats.
De opmaak van dit beheersplan is maatwerk. Er wordt dan ook uitgebreid afgestemd met heel wat verschillende beleidsdomeinen, zoals ruimtelijke ordening, mobiliteit, duurzaamheid, natuur
en toerisme. Zo krijgt de zorg voor ons archeologisch, landschappelijk én bouwkundig erfgoed ruime aandacht en biedt het plan een duidelijk kader voor de toekomst in alle opzichten.
Bestaande kennis en participatie troef bij opmaak van het beheersplan
Er is in het verleden al heel wat kennis uitgewisseld over Noeveren. Deze kennis werd
onder andere gebundeld in het 9-puntenprogramma ‘Noeveren bekent kleur’ en in het project
‘Ik Zie, Ik Zie, wat Jij niet Ziet’. Hierdoor was het makkelijk de toekomstvisie over het erfgoed
en de werkzaamheden die er nodig zijn met het Agentschap Onroerend Erfgoed te toetsen.
Ook werden deze zaken met de bewoners besproken en werden de gemeentelijke diensten
geconsulteerd, waardoor het beleidsplan is afgestemd op de verschillende beleidsdomeinen.
Een (bak)steengoede leidraad
Hoewel eigenaars wettelijk verplicht zijn om zorg te dragen voor het beschermd erfgoed, is
dat niet altijd evident. Daarom biedt het beheersplan een handig kader en duidelijke leidraad voor het beheer, de renovatie en de restauratie van de woningen.
Er wordt gewerkt met voorbeelden op het niveau van de individuele panden. Zo’n voorbeeldfiche omvat de belangrijkste erfgoedelementen van de woning met illustrerend fotomateriaal, adviezen en concrete suggesties. Andere afspraken die hierin worden vervat,
hebben onder meer betrekking op het onderhouden, herstellen of vervangen van schrijnwerk,
het vervangen van bestaande dakbedekking, het herstellen van gevels (met een voorstel voor
mogelijke gevelmaterialen, het aanbrengen van isolatie en de mogelijkheden voor gevelafwerking of kleurgebruik) en richtlijnen in verband met de mogelijkheid
om wel of niet zonnepanelen te plaatsen.
Daarnaast zijn er voor de grotere voormalige industriële sites bijzondere richtlijnen uitgewerkt in verband met de bebouwde en niet-bebouwde ruimte. Die garanderen onder andere dat Noeveren vlot bereikbaar blijft, ook voor de zwakke weggebruiker.
Tot slot versterken de richtlijnen de bestaande én beschermde erfdienstbaarheden en moedigen
ze de oprichting van nieuwe erfdienstbaarheden aan. Die moeten de doorwaadbaarheid
van Noeveren garanderen voor de trage weggebruiker en kunnen een rol spelen in het versterken van een collectief gebruik.
Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van gegroepeerd parkeren, de oprichting van een
coöperatieve voor het voorzien van hernieuwbare energie, het versterken van het groengebied,
enzovoort. De toetsingskaders van het agentschap Onroerend Erfgoed spelen daarbij een
doorslaggevende rol.
Voordelen voor de eigenaars
Een beheersplan biedt verschillende voordelen voor de eigenaars. Het zorgt er niet alleen voor dat het erfgoed behouden blijft maar ook dat er bepaalde werken worden ‘vrijgesteld’. Dit betekent dat men niet telkens toelating moet aanvragen bij het agentschap Onroerend Erfgoed om deze uit te voeren. Dit bespaart tijd en zorgt voor minder administratie.
Daarnaast kunnen eigenaars rekenen op een premie om de werken te bekostigen.
Het basispremiepercentage bedraagt gewoonlijk ongeveer 40% van de kostprijs van de uitgevoerde werken. Om na te gaan of een premie van toepassing is op een
bepaalde situatie, kan men terecht op www.onroerenderfgoed.be/erfgoedpremie.